Yerli inkişafın əhəmiyyəti və bu sahədə olan çatışmamazlıqlar

 

İnkişaf kəmiyyət və keyfiyyət dəyişikliyini nəzərdə tutan hərəkətə deyilir. Bu hərəkət təbii ki, özündə müəyyən qrupların ortaq fəaliyyətini nəzərdə tutur. Biz məsələyə uzaq inkişaf perspektivindən deyil öz yaşadığımız kiçik ərazilərin inkişaf hərəkətlərinə baxaraq bunu daha yaxşı təsbit edə bilərik. Ona qədər yerli inkişafın üç əsas hissəsinə, dövlət sektoru, biznes və vətəndaş cəmiyyətinə toxunaq. Bu üç hissədən biri ümumi məqsəd və plandan çıxarsa inkişaf öz rolunu həyata keçirə bilmir və müvafiq olaraq kəmiyyət və keyfiyyəti göstəricisi də bir yerdə sıfırlanıb qalar.

Keçmiş sovet ölkələrinin inkişaf dinamikasına baxanda görərik ki, onlar Qafqaz ölkələrini xeyli keçib, ola bilsin ki, iqtisadi və islahat baxımından bir neçə məsələdə biz daha ön sıralara sahiblənmişik amma vətəndaş cəmiyyəti prosesində çox geridə qalmağa davam edirik. Bunun bir neçə səbəbləri ola bilər. Ən çox görünən uzun illik sovet düşüncəsinin insaların beyninə həkk olunması və ümumi prinsip və dəyərlərin sovet təhsili sisteminə söykənməsidir. İnsanlar nəyə alışır, nəyi görürsə o onlar üçün həqiqətə çevrilir və məhz vətəndaş cəmiyyətinin formalaşa bilməməsinin ilkin səbəbələrində biri də bizim kimi cəmiyyətlərdə bundan ibarətdir. Onların əvəzindən düşünən, əziyyət çəkən və onlara hazır məhsul təqdim edən bir cəmiyyətləri vardı. Baxmayaraq ki, 30 illik bir zaman məsafəsi keçib hələ də həqiqət öz axarında davam edir və mərkəzdən uzaq ərazilərdə gənc nəsilə ötürülür.

Regionlar və kiçik cəmiyyətlərin məhz inkişaf mexanizmi elə burada dayanıb. Üçlük iki funksiyası ilə ümumi nəticə göstərməyə çalışır amma bu mümkün deyil və ehtimalı da yoxdur.

Burada başqa maraqlı bir proses də var, uzun kasıblıq illərindən keçmiş nəsil və daima sosial məsələ üzərində ilşib qalan beyin. İsti ev və tox qarın. Bütün inkişaf və yaşam prinsipi bunun üzərində fırlanır. Bundan istifadə edən sistemlər isə böyük toplumu proseslərdən uzaqlaşdıraraq uzun illik idarəçilik və şəxsi rifah tərəfini düşünürək vətəndaş cəmiyyətinin yarana bilmə imkanlarını məhdudlaşdırır.

Yerli bələdiyyənin müzakirə və büdcə formalaşmasında yerli əhalinin heç 0.1% bu prosesdə iştirak etmir və beləliklə biz birlikdə yerli inkişafan imtina edib şəxsi rifah və razı vətəndaşlıqdan imtina etmiş oluruq. N qədər sosial problemlər vətəndaş cəmiyyətsiz həll olan deyil.